Er is op zich niks mis met het internet en met de sociale media.
Ze zijn heel nuttig en populair.
Maar omdat politiek, onderwijs, zorg en wetgeving altijd achterlopen op de technologische ontwikkelingen, zeker sinds de exponentiële groei die eigen is aan de digitalisering, zijn er een aantal zaken scheefgetrokken.
– Een handjevol computernerds is door de introductie van het internet, de online commercie en de sociale media absurd rijk geworden. Het wordt tijd dat we die extreme rijkdommen terug de maatschappij in pompen. We zouden met dat geld zelfs de klimaatproblemen kunnen oplossen en de natuur kunnen herstellen.
– Datzelfde handjevol computernerds is, bij gebrek aan passende wetgeving, veel te machtig geworden. Het wordt hoog tijd dat we die macht teruggeven aan de door ons gekozen volksvertegenwoordigers.
– Een grote groep gebruikers van het internet en de sociale media is onbedoeld verslaafd geraakt aan dopaminekicks, koopverslaafd geraakt, slachtoffer geworden van psychische problemen en/of overtuigd geraakt van extreme en onjuiste denkwijzen.
Maar nu terug naar de techniek.
Het internet is een prachtig systeem dat het merendeel van de mensen toegang geeft tot vrijwel alle bestaande kennis. Daar hebben we allemaal baat bij.
De sociale media zijn bedacht om ons sociale verkeer te vergemakkelijken en te revolutioneren. Ook dat is goed gelukt.
Maar niet op de manier die we voor ogen hadden.
Wat blijkt? Sociale media zijn geen exacte weergave van de maatschappij, zoals veel gebruikers schijnen te denken en te vrezen, maar tonen ons juist de (vaak valse) hoogtepunten, de dieptepunten, de uitwassen, afwijkingen en uitzonderingen van de menselijke samenleving.
Van alle mensen die het internet gebruiken, is er maar een kleine groep die de meeste inhoud genereert. Dan is er een iets grotere groep die op die eerste groep reageert. En dan heb je de overgrote meerderheid van de internetgebruikers, die zelf geen inhoud produceert.
Wat wordt er gepost? Mensen posten en delen meestal dat waar ze veel om geven.
En de mensen die daar op reageren doen dat meestal vrij heftig. Ze zijn het vaak ofwel nadrukkelijk eens, ofwel nadrukkelijk oneens met dat wat oorspronkelijk gepost werd. Ze voelen zich ook vaak genoodzaakt om de oorspronkelijke poster te ‘beschermen’ tegen afwijkende meningen, of hem/haar juist aan te vallen wegens hun eigen andere mening.
Verstandige mensen, die niet zwartwit denken, maar zich realiseren dat het leven uit ontelbare nuances bestaat, onthouden zich meestal van commentaar, waardoor het gezonde verstand, degelijke kennis en door feiten onderbouwde argumenten vaak ontbreken.
Wat zien en delen we het liefst op sociale media?
Ongewone en uitzonderlijke meningen, afbeeldingen en gebeurtenissen.
Daar gaat ons hart sneller van kloppen, dus dat willen we zien en delen.
We posten en reageren vooral op dingen waar we boos of opgewonden van raken.
Die dingen blijven ons langer bij dan de mooie, goede en positieve dingen.
Hierdoor veranderen sociale media threads vaak snel in beerputten.
Dan is er nog het continue karakter van het internet.
Vroeger vertrouwden we op nieuwsmedia zoals kranten, tv en radio om ons op de hoogte te houden van wat er in de wereld speelde. Er was enige concurrentie tussen die media, maar ze hadden een gezamenlijk doel: ons zo correct mogelijk informeren.
Sinds de introductie van het internet zijn er duizenden fulltime nieuwsmakers, die ons 24 uur per dag, 7 dagen per week van nieuws willen voorzien en die, voor hun reclame-inkomsten, heftig met elkaar concureren. Daardoor is er inmiddels veel meer nieuws dan dat we nodig hebben. Het gevolg: nieuwsmakers tonen ons niet meer gezamenlijk wat er op de wereld speelt, maar ze proberen allemaal stuk voor stuk onze aandacht te trekken met uitzonderlijke berichten. Met clickbait, met die uitzonderlijke meningen, afbeeldingen en gebeurtenissen waarvan ons hart sneller gaat kloppen.
En ze geven ons de mogelijkheid om (heftig) op dat nieuws van de uitzonderingen te reageren, waardoor de beerput nog groter wordt.
Ook de amusementsmedia hebben concurrentie gekregen van iedereen met een computer of mobiele telefoon met een ingebouwde camera en microfoon. Op die manier wordt er continue uitzonderlijk vermaak en uitzonderlijk nieuws op het net gepost en wordt het net overspoelt met de boodschappen van pseudo-specialisten, zoals influencers. En ook daar vindt de groep reageerders weer luidruchtig iets van! Het onderscheidt tussen nieuws en amusement is vrijwel weggevallen en de gemiddelde internetgebruiker kan waarheid en fantasie maar moeilijk uit elkaar houden.
En zo is het internet veranderd niet in een spiegel van onze maatschappij, maar in een groteske lachspiegel die alles vervormt.
Denk nu niet dat het internet en met name de sociale media ‘het kwaad in de wereld hebben gebracht.’ Natuurlijk niet. Ze tonen ons gewoon dat wat er al was, wie wij mensen al waren, maar dan door enkele aspecten grotesk uit te vergroten.
Mijn advies?
Maak gebruik van en vermaak je met het internet en met de sociale media, maar neem ze wel met een flinke korrel zout.
Bedenk dat er nog andere, minder krankzinnige, uitzonderlijke, boze, commerciële en op dopaminekicks gerichte manieren zijn om je vrije tijd door te brengen.
En dat er manieren van intermenselijk contact zijn die niet gebaseerd zijn op excessen, op commercie, op valse voorwendselen en op ‘kijk mij eens geweldig zijn!’, maar op vriendschap, geduld, creativiteit en respect.
Gebruik het internet en de sociale media met mate, om ruimte te houden voor alle moois en interessants in de niet-virtuele wereld om je heen.
Tot slot: neem ook mijn advies met een korreltje zout, want ik ben natuurlijk geen specialist. Ik heb gewoon mijn eigen gedachten op mijn eigen stukje internet geschreven.